روز ماما چه روزی است؟|روز ماما در سال 96
روزجهانی ماما بر همه ماماهای دلسوز و زحمتکش مبارک...
دانشکده مامایی
روزی برای ماماها جام جم آنلاین: ماما به عنوان حلقه مهم ارتباطی و هماهنگ‌کننده بین اعضای خانواده و اعضای تیم بهداشتی - درمانی نقش بسیار مهمی در تامین سلامت زنان ایفا می‌کند. ارائه مراقبت‌های مامایی با کیفیت بالا و تلاش در بهبود مستمر آن، عامل بالقوه‌ای در کاهش مرگ و میر و ابتلای مادران خواهد بود. اما در کشور ما این نقش مدت‌هاست که به فراموشی سپرده شده است. پنجم ماه می‌مصادف با 16 اردیبهشت، روز جهانی ماما نامگذاری شده است. برای اولین بار در سال 1980 این روز به عنوان روز جهانی ماما پیشنهاد شد و سپس از سال 1992 به صورت رسمی اعلام شد. هدف از بزرگداشت روز جهانی ماما افزایش آگاهی و تبادل اطلاعات ما بین ایشان در راستای سلامت مادر و نوزاد است. در دنیا روزانه 1600 زن در اثر عوارض بارداری و زایمان جان خود را از دست می‌دهند و بیش از 99 درصد این مرگ‌ها در کشور‌های در حال توسعه اتفاق می‌افتد، بیشترین علت مرگ مادران (حدود 60 تا 80 درصد) به علت خونریزی، زایمان سخت، فشارخون بالا، عفونت و عوارض سقط‌های غیر بهداشتی است و بسیاری از این مرگ‌ها قابل پیشگیری است. با مرگ مادر، خانواده عضو اصلی خود را برای مدیریت و مراقبت کودکان از دست می‌دهد و سرانجام بقا و آموزش کودکان نامعلوم می‌شود. لذا پیشگیری از مرگ مادران یکی از اهداف مهم کشورهاست. با برنامه‌ریزی دقیق و انجام مراقبت‌های لازم در این دوران می‌توان به این هدف دست یافت و ماما به عنوان عضو اصلی در مراقبت از مادر نقش مهمی در این راستا ایفا می‌کند. مشکلات جامعه مامایی
بزرگترین مشکل ماماهای کشور بازار کار نامناسب است.کار اصلی ماما، انجام زایمان طبیعی است. اما در حال حاضر این امکان برای جامعه مامایی ایران فراهم نیست. قبلا مراقبت و انجام امور زایمان به وسیله ماماها انجام می‌شد و اگر مساله‌ای غیرطبیعی بود به پزشکان مراجعه می‌شد. اما هم اکنون مراجعه گسترده به مطب پزشکان متخصص زنان بازار کار ماماها را با مشکل مواجه کرده است.
از سویی نبود تجربه کافی و اطلاعات جامع فارغ‌التحصیلان رشته مامایی، عدم تناسب پذیرش دانشجوی مامایی و کمبود ردیف‌های استخدامی معضل بیکاری جامعه مامایی را تشدید می‌کند.
به خطر افتادن استقلال حرفه مامایی از دیگر مشکلات کنونی جامعه مامایی در ایران است. بنابر تعاریفی که سازمان بهداشت جهانی و دستورالعمل‌هایی که وزارت بهداشت صادر کرده است، رشته مامایی کاملا مستقل تعریف شده و می‌تواند بدون نیاز به سرپرست وظایف خود را انجام دهد. اموری که در حیطه کاری ماماها قرار دارد شامل کلیه مراقبت‌های عادی دوران بارداری، مشاوره‌های دوران بلوغ، تشخیص و درمان بیماری‌های شایع دستگاه تناسلی و مشکلات دوران پیری می‌شود.
مشکل دیگر جامعه مامایی کشور عدم عقد قرارداد دفاتر خصوصی اداری و سازمان‌های بیمه با آنهاست. در تمام دنیا خدمت دهنده تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد و در واقع چه خدمت توسط پزشک انجام شود و چه ماما ولی در کشور ما این‌گونه نیست. عدم عقد قرارداد سازمان‌های بیمه‌گر و پذیرش سونوگرافی در دفترچه بیمه از سوی ماماهای کشور موجب می‌شود بیماران نتوانند از بیمه خدمات درمانی و تامین اجتماعی استفاده کنند. عدم قرارداد بیمه‌ها با ماما موجب می‌شود میل فرهنگی خانواده‌ها که ترجیح می‌دهند برای کوچک‌ترین مشکلی به پزشک متخصص مراجعه کنند تشدید شود.
این موضوع هم از نظر اقتصادی پرهزینه است و هم وقت متخصصان را به امور ساده‌تری که از عهده ماما هم براحتی برمی‌آید اختصاص می‌دهد. حتی برای سازمان‌های بیمه‌گر نیز هزینه‌های بیشتری به وجود می‌آورد. سزارین به جای زایمان طبیعی
علاقه مادران جوان به سزارین و جاذبه مالی این عمل برای پزشکان بخش خصوصی موجب شده نه تنها ماما که وظیفه اصلی را در تولد نوزادان دارد بیکار شود بلکه سلامت جامعه نیز به خطر بیفتد.
شیوع روزافزون سزارین، نگرانی‌های مدیریتی و بهداشتی را در جامعه و برای مسوولان اجرایی فراهم کرده است؛ به طوری که طبق آمار در ایران در سال 1379 حدود 35 درصد از کل زایمان‌ها به روش سزارین بود، در سال‌های بعد این رقم سیرصعودی پیدا کرد. به طوری که در سال 82 آمار سزارین در بیمارستان‌های دولتی، دانشگاهی20درصد، در بیمارستان‌های دولتی غیردانشگاهی 44درصد و بیمارستان‌های خصوصی 88درصد گزارش شد.
در آخرین مطالعه و تحقیق آمار منطقی سزارین در کشور مشخص شد آمار جدید سزارین در کشور 15درصد کل موارد زایمان است و پیش‌بینی می‌شود، این کاهش آمار به دلیل افزایش اطلاع‌رسانی و آگاهی خانواده‌ها باشد.
البته این نگاه خوشبینانه به موضوع است. ناهید خداکرمی، دبیر جمعیت علمی مامایی در خصوص آمار سزارین در کشور می‌گوید: متاسفانه میزان سزارین در برخی بیمارستان‌های خصوصی کشورمان به 100 درصد رسیده است.
آمارهای پراکنده و غیررسمی نشان می‌دهد که حتی در شهر‌های کوچکی که تا همین چند سال پیش یک سزارین هم انجام نمی‌شد، زایمان به روش سزارین افزایش چشمگیری داشته است، به نحوی که نه تنها شیوع این روش در بیمارستان‌های خصوصی به صددرصد رسیده، بلکه حتی در بیمارستان‌های دولتی این شهرستان‌ها نیز میزان انجام سزارین به 60 تا 70 درصد رسیده است.
حتی اگر آمار 15 درصدی را در نظر بگیریم، باید گفت این میزان در مقایسه با استاندارد سازمان بهداشت جهانی (8 تا 10 درصد) بسیار زیاد است و باید به‌کارگیری راه‌های پیشگیرانه و اطلاع رسانی از سوی مسوولان بخش سلامت در کشور ادامه یابد.
با توجه به عوارضی که سزارین بعد از زایمان به فرد تحمیل می‌کند و هزینه‌های بی مورد آن، زایمان طبیعی هم به نفع مادر است و هم پزشکان و هم دولت. به همین دلیل طبق برنامه‌ریزی دولت باید این میزان کاهش یابد و البته رسیدن به این هدف همکاری همه جانبه‌ای را می‌طلبد. یکی از دلایل افزایش آمار سزارین بی توجهی به نقش ماما در نظام خدمات سلامت کشور است. توانمندسازی ماماها
گسترش زایمان طبیعی از برنامه‌های محوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که ترویج آن توسط همکاران ماما امکان پذیر است.ماماها با اخذ آموزش‌های لازم، قادر به کسب مهارت‌های بالینی و مدیریت به منظور نیل به هدف بهبود مداوم کیفی خدمات برای ترویج مادری ایمن خواهند بود.
از نظر حرفه‌ای، وزارت بهداشت در 2 سال اخیر توجه ویژه‌ای به خدمات ماماها داشته است.
ابلاغ آیین نامه آموزش مداوم جامعه مامایی، تصویب دوره phD بهداشت باروری، پیگیری برای برگزاری دوره‌های کوتاه مدت آموزشی در زمینه مهارت‌های نوین مامایی، راه‌اندازی 9 مرکز برای آموزش و ارائه خدمات استاندارد زایمان طبیعی با روش‌های کاهش درد و تشکیل هسته آموزشی از اعضای هیات علمی مامایی برای آموزش روش‌های کاهش درد زایمان به مربیان سراسر کشور، از جمله اقداماتی است که در چند سال اخیر از سوی وزارت بهداشت برای توانمندسازی ماماها انجام شده است. خدمات وسیع
شعار روز جهانی ماما در سال 2007 حضور دائمی ماما در کنار زنان گیرندگان خدمت بود که این حاکی از جامع نگر بودن حرفه مامایی است. ماما وظیفه مهمی در مشاوره و آموزش بهداشت نه تنها برای زنان بلکه برای خانواده و جامعه دارد. کار ماما باید شامل آموزش دوران بارداری، آماده کردن والدین برای پذیرش وظایف پدری و مادری شود و به تنظیم خانواده و مراقبت‌های کودک و بعضی موارد بیماری‌های زنان گسترش یابد. او می‌تواند در بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، واحدهای بهداشتی، منازل و هر شکل دیگری از ارائه خدمات مامایی کار کند.
اما طبق نظر عموم، ماما مترادف با کلمه زایمان و مراقبت دوران بارداری است. در حالی که حیطه خدمات مامایی بسیار وسیع‌تر و از ابتدای تولد تا انتهای عمر است و ابعاد مختلف بهداشتی در زمینه بهداشت باروری، مشاوره، آموزش و آگاهی در دوران بلوغ، ازدواج، بارداری و یائسگی را شامل می‌شود. این آموزش‌ها ضامن سلامت خانواده است. این اهداف با کمی توجه و سرمایه‌گذاری قابل دستیابی است. فاصله با جهان بر اساس استانداردهای بین‌المللی باید بر اساس هر هزار تولد 30 تا 50 ماما در نظام بهداشت و درمان وجود داشته باشد. علی‌رغم این که در کشور با خیل عظیم ماماهای بیکار مواجه هستیم اما به ازای هر هزار تولد تنها 12 ماما وجود دارد، که این مساله نشان می‌دهد هنوز از خیل عظیم نیروهای جوان با استعداد به دلیل عدم شناخت جایگاه واقعی آن استفاده بهینه نشده است. بر اساس آمار سازمان نظام پزشکی تعداد ماماهای دارای شماره نظام مامایی 18 هزار و 830 نفر، تعداد ماماهای دارای پروانه مطب 5245 نفر و تعداد ماماهای دارای مطب 3827 نفر است.
از 35 هزار مامای فارغ‌التحصیل از دانشگاه، تعداد 10 هزار نفر در مراکز بهداشتی درمانی دولتی شاغلند و بر اساس آخرین آمار تعداد دانش‌آموختگان در فاصله زمانی سال‌های 70تا82، 40 هزار و 312 نفر است که از این تعداد 20هزار و 80 نفر کارشناس، 45 نفر کارشناس ارشد و 19 هزار و 813 نفر کاردان مامایی هستند. دلارام شجاعی باغینی